fly away

Vorig jaar heb ik geschreven op het blog: in Kenia heb je maar één zekerheid elke dag schijnt de zon weer. Vandaag is  op een zonnige januaridag mijn vader overleden. Vanochtend hebben mijn teamleden nog samen voor hem gebeden. Het was mooi om te zien hoe warm ze met je omgaan als mzungu. Leven en dood liggen hier heel dicht bij elkaar. Ze accepteren de dood als iets natuurlijks en zo is het ook.

Voor mij betekent het dat ik plotseling afscheid moet nemen van Lwanya, Mundika, de nieuwe dispensory in Esikulu. Het begint langzaam tot me door te dringen dat ik eerst terug moet naar mijn vaderland. Morgen vlieg ik terug maar ik kom terug om in de prachtige nieuwe dipensory te gaan werken met de big five. Ze gaan het wel redden totdat Dr Hankees komt en de tandarts Bart zal de honneurs waarnemen.

Vandaag ook uitspraak van het ICC over de big six:vier man worden vervolgd waaronder Ruto en Kenyatta. Geen presidentskandidaat meer.

Het leven gaat soms zoals het gaat.De krekels tsjilpen en ik luister naar de nocturnes van Chopin. 

monkeys in mumias

Heerlijk ontspannen weekend. Gisteren met de tailor van het convent in Mundika de maten opgemeten van de dispensory en opdracht gegeven om de gordijnen te laten maken. Het meubilair dat bij de timmernan staat opgeslagen wordt vervoerd. Boodschappen doen in Busia en lekker in de tuin gezeten. Vandaag met Bart naar Mumias om een rondje te golfen. Het is altijd lekker om even te ontspannen in Mumias. De baan is ook echt droog, heb het er wel anders meegemaakt. Lekker een balletje slaan tussen de apen en de eagles die boven je hoofd vliegen. Caddy Ken vindt weer onvindbare ballen terug. Lukt me niet om het verder te brengen dan wat boogies. Dus de birdies blijven in de lucht zweven. De daily nation staat vol met de berichten over de big six: morgen doet het ICC in den haag uitspraak of de beoogde kandidaten voor de verkiezingen zich ook kandidaat mogen stellen, totdat ze zijn berecht door het ICC. In de machocultuur van Kenya past dit totaal niet en Ruto en Kenyatta gaan gewoon door met propaganda maken.

Morgen de laatste keer in Mundika werken en dan verhuizen. Ik heb er zin in.

weer een mijlpaal

Al weer drie weken hier. De laatste dag van de week in Buradi. Vroeger de post waar het minste aantal patienten kwamen, nu is het er druk. Veel mensen uit uganda: met het pontje over. In uganda schijnen de gezondheidsvoorzieningen nog slechter te zijn dan hier. Vaccinatieprogramma’s werken niet goed. Er komt nog polio voor en mazelen. De mensen in deze streek zijn zo arm dat ze hun kinderen niet voldoende te eten kunnen geven. Ongelooflijk een peuter van drie jaar die 6 kilo weegt en niet meer kan eten en drinken  zo verzwakt is ze. Hoe is het mogelijk? Moeder ziet er redelijk gevoed en verzorgd uit. Het is haar eerste en enige kind. Haar man heeft geen werk en geen geld om eten te kopen voor haar en  het kind. Marasmus noemen we het: vel over been, bloedarmoede, lage bloedsuiker, eiwittekort. Wat doe je? Wat extra babyvoeding NAN geven, vitamines, ijzer en instructie en volgende week terug laten komen. Of redt ze het niet?  Een man van 38 met een gigantische lever en milt en bloedarmoede. In het ziekenhuis is een echo gemaakt, maar verder niets gedaan. Wat moeten wij? Misschien toch een tropicle hepatosplenomegaly door malaria? Behnandelen en volgende week terug. Hier komt de malaria ook weer op bij de kinderen. De bednetten worden tegenwoordig gratis beschikbaar gesteld door de government dus worden nauwelijks meer verkocht. Het jongetje dat ik vorige week had gehecht is keurig genezen.

Halverwege de ochtend hoor ik dat Nixon onze package deal heeft geaccepteerd: eerst nog wat tegensputteringen, maar hij wil blijkbaar toch de auto heel graag hebben. Als we vanmiddag op de site langs gaan wordterdruk gewrkt en wordt gelijk gevraagd wanneer hij de auto kan komen halen..... nee, eerst al het werkkeurig afmaken. Stanley en Jona zijn ook blij en opgelucht dat we het zo hebben kunnen regelen. Nog net kunnenevoorkomen dat we afgesneden worden van de elektriek: we hebben de electricity bill niet gehad, moet  je dan zelf achter aan en betalen. Zo vliegt de dag voorbij. Tijd voor een Tusker.

package deal

                                                                          ovatone

 Aanvankelijk gedacht dat ik vandaag voor het laatst spreekuur in Bungengi zou houden. Het is er niet druk: slechts 22 patiënten. Hetwordt inderdaad tijd om te verhuizen naar Mundika. Het geeft ons weer gelegenheid om de klusjes in Busia af te handelen, bankpas ophalen, de elekriciteitsboys achter de broek zitten: ze zijn nog niet begonnen met de aanleg van de electriciteitspalen. Gordijnen laten opmeten, enzovoorts. Het went dat je hier zo veel tijd mee bezig bent: geduldig wachten in de rij voor de bank en ga zo maar door. De electriciteit viel vandaag de hele dag uit, zodat ik mijn nieuwe bankpasje niet eens kon testen.... ook de generator moest weer een beurt hebben.... Heb een voorstel bedacht om tot een package deal met de aannemer Nixon te komen. Hij heeft een bod op de Hilux gedaan, maar veel te laag. Als hij het werk netjes afmaakt dan kunnen we de Hilux voor een “friendly price” aan hem verkopen.

’s Middags bezoek van de kleine Ovatone en mama Rebecca. Ovatone is een vrolijk knulletje dat lekker rondrent in de tuin achter de kippen. Stanly wil hem al met twee en half naar school laten gaan....

Vlak voor donker uitgebreid gesprek met broer van Nixon over ons voorstel. Hij begint aardig te spartelen en is nog niet bereid op het voorstel in te gaan. We hebben al een goed bod op de Hilux, dus morgen horen we wel weer. Zo gaat dat hier: take your time.

Aan het begin van de avond weer power. Het wordt wel droger en droger: in de eerste drie weken hier maar één regenbuitje.    

rattenvanger van hamelen

Tw ee dagen verder en weer een heleboel voortgang. Gisteren in myafwa de gebruikelijke dispensory aangelegenheden. Van daag mulwakari. Beatrice was de translatoromdat joyce naar Nairobi was vertrokken vanwege een zieke husband. Niet echt heel druk ruim 50 patiënten. De kraan zit nog steeds op de water pomp en ik heb gesuggereerd om daar binnen de community toch een soort van belasting op te heffen voor het onderhoud. Moeilijk te regelen, want in de regen peiode komen ze wel weer aan water. Lijkt me toch handig als iedereen 5 Ksh voor 20 literwater doneert en zo kom je tenminste ergens.

De man met de vreselijk grote wond komt terug en is net ietsje verbeterd.

Vanmiddag inspectie van de toilets in mundika/esikulu: we komen aan en worden al tegemoet getreden door de DMOH dat alles prima in orde is. Krijgen een uitnodiging om maandag bij de meeting van het district in Busia te zijn.

We feliciteren de aannemer met het succes. Nu alleen nog de afwerking van de landscaping. De village health committee laat het akelig afweten en werkt helemaal niet mee aan de finishing touch. Blijft een ingewikkeld geheel, want we willen toch met ze verder. Na anderhalf uur in de zon te hebben gestaan; nixon gaat er bij zitten in de enige stoel en heeft niet het respect om de enige vrouw een stoel aan te bieden.... Vrouwen doen het werk hier en that’s it.....

Dan heeft hij nog belangstelling om de oude hilux te kopen. Give me a good price.... we are friends....dr Maria ( ik word hier nog bekeerd....). hij maakt een proefritje en maakt ook kennis met een rat....

Enfin, toen het donker werd leek het me goed eerst even een Tusker te nemen en ruggespraak te houden met dr Wouter. Heerlijk is dat: i will think about it....

Ik heb al van happy brens de penningmeester een setje verschillende petten gehad; zo voel ik het ook; elke keer maar weer een andere pet op zetten.

30 januari starten we in Esikulu.I am happy.

tanden poetsen en hilux poetsen

Gisteren Bart, de tandarts, opgehaald uit Kisumu. Lekker even bij Kiboko gezeten en via de gebruikelijke shopping in de Nakumat weer terug naar Lwanya.

Vandaag een rustig dagje in Mundika, wat blijkt: er zijn al heel wat patiënten naar Esikulu gegaan, omdat in de kerken was aangekondigd dat we de derde week van januari in de nieuwe dispensory zouden starten. De tam tam werkt dus wel. Gewoon een maandagochtendspreekuur zonder bijzonderheden.

Op de bouw vordert het gestaag.Alleen de vrijwilligers van het Village Health Committee laten het afweten wat hulp bij de landscaping betreft. Ze komen een uurtje en verdwijnen dan weer. Aannemer Nixon is teleurgesteld. Eindelijk de voorzitter van Het VHC te pakken gekregen: ik heb haar nu gezegd dat ze niet welkom zijn bij de opening van de Dispensory als ze niet meewerken. She was not amused. Zelfs Stanley en Jona hebben zichtbaar moeite met deze actie, want de officials horen bij een opening....

Ook Bart is onder de indruk van onze nieuwbouw.

De eerste kijker voor de oude Hilux komt vanuit Kakamega. Hij komt nog niet verder dan 700.000 Ksh. Jona blijft poetsen en poetsen....

mini four wheeldrive

De man met de kaaktumor is nog bij Bart geweest en hij heeft hem in ieder geval kunnen helpen door een aantal kiezen te trekken die op de tumor drukten. Een soort van palliatieve behandeling.

Pieter Siaya Farmer Compagny

Nadat Jona vanmorgen eerst met de oude Hilux naar Busia was geweest voor het balanceren van de wielen, vertrokken we om 11 uur richting Siaya. In Siaya was ik vorig jaar al een keer geweest. Er zit ook een Jeepline van de Rotary Doctors Sweden. Ik had toen al kennis gemaakt met Pieter de Nes, oud huisarts in friesland en werkt ook voor RDS. Zo bevlogen heeft hij een huis gebouwd en sinds 2005 is er een florerende primary school, farmers bedrijf en twee weeshuizen. De rit naar Siaya is slechts een uurtje. Een stop op de market van Bumala waar ik een rieten sofa en twee stoelen voor de veranda kocht voor 3000 Ksh! Ze zitten heerlijk. Hetlaatste stuk van de  route is  under construction: vandaar dat we de wielen zo vaak moeten balanceren. De wegen worden er al met al niet beter op na het heftige regenseizoen.

Een warm weerzien met Dr Pieter. Met enige trots vertelt hij dat hij de hele week in dienst van George geholpen heeftmet het oogsten van de mais: met de trekker de mais van het land halen en vervolgens naar de meelmolen. Met een machine waarbij horen en zien je vergaat worden de kolven gescheiden van de corn. In een molen wordt het meel gemalen. Op het terrein is ook een green house gebouwd voor de tomaten: bescherming tegen uitdroging. Het land staat er prima bij. Twee weeshuizen waar de kinderen samen een slaapkamer delen en keurig opgeruimd is. Het is fantastisch om te zien hoe je met found raising en een aantal bevlogen mensen zo’n prachtige farm kunt  bouwen. De school telt ruim 1900 leerlingen en ze voor zien ze allemaal van lunches.

Twee zweedse Rotary Dokters komen ook nog even langs. Na een heerlijke Tusker  en kippenboutje weer richting Lwanya, waar we net voor donker arriveren.

In de Daily Nation staat vandaag dat deverkiezingen niet dit jaar zullen plaatsvinden maar pas in het voorjaar van 2013. de bevolking reageert hier met gemengde gevoelens op. Misschien is het wel rustig, want verkiezingen betekent toch weer kans op onlusten en geweld en is slecht voor de economie.

Het is alweer mijn laatste avond alleen in Lwanya: morgenochtend ga ik tandarts ophalen uit Kisumu.

de maismolen

mais kolven rapen

tomaten kas

corn scheiden van de kolven

jona kijkt vol interesse toe

vrijdag de dertiende

Vrijdag de dertiende een ongeluksdag? Niet voor ons! Ik had me bijna verslapen, want sinds er geen honden meer zijn slaap ik hier als een roos. Ook de hanen houden zich koest. In Buradi is het weer een volle kerk. Als eerste de baby van 4 maanden die nog maar 3,6 kg weegt. Vorige week voor malaria behandeld en NAN en de hele riedel voorgeschreven. Nu heeft hij ook nog scabies( schurft). Het komt hier veel voor en is redelijk goed behandelbaar, maar of ze alle kleren wassen.... de mensen die schurft krijgen hier hebben al geen luis om dood te kraken, laat staan geld voor waspoeder.

Stanley roept me bij een twee jarig jongetje die net een diepe snee in zijn kin was gevallen. Heel veel geschreeuw tijdens het hechten. Moeder,Stanley en Victoria (de vertaalster) moeten hem met zijn drieen in bedwang houden. Ben benieuwd of het netjes geneest. Stanley wil uit voorzorg antibiotica geven, maar dat gaat me te ver. De malaria steekt hier bij de rivier ook de kop weer op. In rap tempo zien we toch weer 50 patiënten. Een man met een kaaktumor, die ik volgende week maar aan de tandarts Bart laat zien. Is natuurlijk werk voor een kaakchirurg, maar geld voor ziekenhuis in Kisumu is er niet.

Na de middag naar Esikulu om de oplevering van het latrinehole te bekijken en de diggers uit te betalen. Mijn eerste uitbetaling als bouwopzichter gedaan: 12.000 Ksh voor 6 dagen graven. Inmiddels is er ook een begin gemaakt met de drainage van het terrein.

Bij de bank in Busia de logincodes van de nieuwe bankrekening gekregen. Mijn dag kan niet meer stuk. Op de markt in Busia nog wat groente en fruit gekocht.De mango’s zijn duur.... geen seizoen; wel 30 Ksh en de avocado’s wel 20 Ksh... In de tuin van Lwanya is de monteur druk bezig met onderhoud van de oude Hilux. Hij staat als nieuw te glanzen in de avondschemering.

                                                               Happy flight and weight

                                                               Stanley en de diggers bij het gat

                                                               trotse Protus in Mzungu outfit

de meeting

Andries was vorige week tijdens een ochtendwandeling vanuit Bungengi bij de dispensory van Bugulama beland. 4 km lopen vanaf Bungengi.Hij vond het de moeitewaard voor ons om er ook eens kijkje te nemen. Voor het spreekuur in Bungengi rijden we tussen de shamba’s naar Bugulama: een prachtige dispensory rijst op aan de horizon, maar closed: geen nurse geen patienten. Volgens het programmaa zijn ze 5 dagen per week open... te vroeg? We rijden rustig terug aar Bungengi waar het ook abnormaal rustig is. In totaal zien we er maar 20 patiënten vandaag. We gaan wat zaakjes regelen in Busia: de pincode van de nieuwe bankrekening is er nog niet: some error... Bij de elektriek beter nieuws: de permit is er en ze starten volgende week met de aanleg naar Esikulu. Jona koopt nog wat spul om de oude Hilux die we gaan verkopen mooi op te poetsen. Hij rekent vast op commissie als we een goede prijs maken....Dan de meeting met het VHC(Village Health Committee) in Mundika/Esikulu. Een echte belevenis voor een mzungu. De afspraak is om 2 uur. Om kwart voor drie beginnen we uiteindelijk met een aantal afgevaardigden. De voorzitter, secretaris en penningmeester schittern door afwezigheid. Eerst wordt er gebeden. Stanley verwoordt keurig de items die we moeten bespreken.Hij wijst ze vriendelijk maar correct op hun verantwoordelijkheid die ze niet genoemen hebben bij de bouw van de toiletten, het regelen van de Guard en hulp bij het egaliseren van het terrein( landscaping). Hulp die we nodig hebben om te kunnen starten. Manpower die geleverd moet worden door de comunity maar waar geen geld voor is. Het is een mooi spel, verontschuldigingen, vage beloftes en toezeggingen. Als ik duidelijk te kennen geef dat we 26 januari willen beginnen, dan wordt iedereen wakker. Moete het VHC bij de opening zijn? De opening moet gevierd worden, toch? Een beetje beteuterd zijn ze als ik aangeef dat we die dag beginnen met de spreekuren en de dispensory nog niet helemaal klaar is. Ik nodig ze uit om ’s middags opnieuw een meeting te organiseren en te kijken wat de vorderingen zijn. De afsluiting is weer met een gebed. God bless you, god helps you....Het zo wel zijn charme en met een glimlach denk ik aan mijn cursussen effectief vergaderen, onderhandelen en zo nog wat.

Maar goed, stapje voor stapje komen we er wel. Morgen ga ik de stoere diggers uitbetalen, want de klus is geklaard.

Bij Ann op bezoek geweest en haar zoon peter hankees bewonderd. Hij is echt een ontdekkingsreiziger met zijn tweeturven hoog en anderhalf jaar oud. Moeder Ann vertrouwt hem het liefst toe aan het meisje dat op hem past als ze werkt. Lekker buiten spelen, want in het kleine piephuisje maakt hij alle kleedjes vuil met geroer in zijn fanta en andere experimenten.

Jona heeft de hele middag gepoetst aan de oude Hilux: wie biedt?

geen bodemloze put

Het is elke week weer een feest om naar de St. Mary’s church in Mulwakari te gaan. De kerk stroomt in de loop van de ochtend vol. Translator Joyce is altijd vrolijk en kent de mensen in de omgeving goed. Tot mijn verrassing is de kraan op de waterpomp gemonteerd die Andries vorige week gekocht had voor het dorp. Er zit ook een slot op zodat je alleen in de ochtenduren als “de guard”er is water kunt halen. Naast de pomp staat een pompje met chlorine met een gebruiksaanwijzing: 1 druppel chloor op 20 liter water toevoegen. De chloor wordt gedoneerd door de school, alleen... de pomp is niet bijgevuld met chloor. Waar dat gaat dat weer mis?

Eén van de eerste patiënteen is een oude man met een enorme chronische wond op zijn onderbeen en enkel. Volgens zeggen heeft hij die 30 jaar (!) geleden opgelopen tijdens een ongeval en is nooit genezen. What to do? Misschien is suikerziekte de oorzaak van het slechte genezen. Nee, valt reuze mee. Met stanley verbind ik de wond met betadinegazen en laat hem maar wekelijks terug komen. Tussendaar moet hij naar een andere dispensory voor verzorging. Vroeg of laat zal hij wel zijn onderbeen verliezen.

Vorige week zag ik een man met enorme klierpakketten in liezen en onderbuik. Geen syfilis of HIV. Heb hem antibiotica gegeven en was wel wat geslonken. Stanley maar eens geconsulteerd. Hij kwam tot de diagnose scrotale filariasis, een variant van elefantiasis. Oftewel die patiënten met olifantsbenen. Niet eerder hier gezien. Het is goed te behandelen, dus over twee weken maar weer kijken. Leuk om zo met Stanley te kunnen overleggen en van hem te leren in de praktijk. Oren uitspuiten blijft ook altijd een hele operatie hier, want er komt soms toch een bagger uit. Na zo’n 4 uur spreekuur doen moet ik toch even een banaantje eten en even de benen strekken. Meestal ga ik maar stug door en wordt pas gewaarschuwd als Joyce akelig begint te geeuwen. Om half drie zijn we klaar en hebben bijna 70 patiënten gezien.

Op de terugweg weer langs onze “site”in Esikulu. Tot mijn verrassing was de beerput alweer een stuk verder gevorderd en misschien toch morgen klaar. Goh, waar ik me al druk over maak hier. De electricien controleren en vragen of hij niet vergeet een leiding te leggen van het generatorhuis naar de dispensory. We hebben besloten over twee weken te starten, dus moet ik ze blijven enthousiasmeren. Misschien een eufemisme voor een beetje achter de vodden zitten. Ik ontdek wel als je hier net bent je de Nederlandse aanpak van opschieten hebt en dan vervolgens denkt: Hakuna Matata, no problem, komt wel. Als je niet oppast ben je dan zo weer weken verder. Kortom weer de medical officer bellen en zeggen dat hij eind volgende week de latrines kan komen inspecteren. Een verfje komt later wel.

We gaan ook proberen de oude Toyota Hilux te verkopen. Jona is al druk bezig hem op te poetsen. Zo ben ik hier manusje van alles en ik geniet er van.

Het naaistertje in Lwanya doet slechte zaken de laatste tijd. Ze heeft weinig klandizie. Ik laat haar de mooie vlaggetjes slingers naaien voor de opening.

De droge tijd heeft wel zijn voordelen: nog geen powercuts gehad. Vandaag de eerste regenbui na 10 dagen verblijf in Kenia. Protus moet zelfs sproeien om de sukomawiki te laten groeien.

vlindertje in Myafwa

Vandaag weer een stralende dag in Myafwa. Zoals gewoonlijk daar veel kinderen die geduldig met hun moeder op de shamb bij de school zitten te wachten. De gebruikelijke aandoeningen als malaria, droge ogen, waterpokken,diarree, ondervoeding, anaemie en veel volwassenen met lage rugpijn en all body pain. Altijd tijdens een spreekuur wel een bijzondere casus, zolas ook vandaag. Een 12 jarig meisje bekend met sikkelcelanaemie kwam met haar moeder. Ze vertelde dat ze vanwege de sikkelcelanaemie een aantal keren in Busia waren geweest, Vader was in september overleden en sindsdien was er geen geld meer om voor “controle”naar Busia te gaan. Ze was nu sinds december al kortademig en had een hele snelle hartslag. Dat kon je vanafeen grote afstand zien. Zewas net erg bleek zoals de meeste sikkelcelpatiënten en had geen koorts. Sikkelcelpatiënten hebben een “natuurlijke”bescherming tegen malaria, omdat de malariaparasieten niet van de sikkelvormige rode bloed lichaampjes houden. Maar als deze mensen malaria krijgen verloopt het meestal fataal. Bij onderzoek van het meisje vond ik zo’ngrote lever en milt als ik nog nooit gezien heb bij een kind. De halve buik werd ingenomen door lever en milt. Ik ken het ziekenhuis van Busia goed genoeg om te weten dat ze daar haar geen hulp kunnen bieden. In overleg met stanlay hebben we ze naar Kisumu laten gaan met geld voor vervoer en opname in het ziekenhuis. Als je ziek bent is het geen pretje om met de bus of matatu naar kisumu te gaan, maar het is echt te ver om ze zelf te brengen. In de wetenschap dat deze moeder ook haar dochter zou gaan verliezen nam ik afscheid van ze.

De jongen die vorige week kwam met schouderpijn en luxatie kwam terug met de foto: geen fractuur, maar verder hebben ze niets gedaan in het ziekenhuis want zijn geld was op. Wel, met oefenen gaat het hem misschien wel lukken....

Tot halverwege teruggelopen, maar het is echt stoffig en warm: midden op de dag 42 graden. Derest van de middag regelzaken in Busia, kenneis gemaakt met de districts Nurse van Busia, een bankrekening gesloten, en passant wat lappen op de markt gekocht: het paaskleed( kip met kuikens) ligt al op de tuintafel! De vorderingen in esikulu bekeken. Het gat wordt steeds dieper , maar de jongens zijn pas zaterdag klaar. Het is ook wel heel zwaar werk.

Het leven zit vol verrassingen, want de schilder vertelde dat hij de laatste verflaag binnen pas over een maand kan aanbrengen als de muren echt goed droog zijn. We willen wel eerder starten. Dat wordt dus weer onderhandelen en hopen dat het droog blijft.

                                                                    engeltje van Myafwa     

bedrijvigheid in Mundika

Vandaag voor het eerst weer op de basis Mundika. De oude technische school waar we deze maand nog spreekuur doen voordat we eind van de maand naar de nieuwbouw verhuizen. Het is allemaal weer helemaal vertrouwd. De wachtende mensen onder het portaal in de gang. Het is een drukke locatie hier, maar vandaag valt het met intotaal 50 patiénten wel mee. Een man met littekens van oude brandwonden vertelt dat hij nog niet kan werken omdat zijn armen nog pijn doen door de zwelling. Je ziet hier veel vreselijke brandwonden door het werken met vuur. Deze verwondingen waren door diesel ontstaan.

Andries maakte de laatste ochtend nuttig om de oude Toyota hilux te testen: hij moet verkocht worden en dan is het wel aardig om te weten hoe hij rijdt en wat hij op zou moeten brengen. De accu was leeg, maar na opstarten reed hij als een zonnetje. Het liefst zou Andries hem zelf aanschaffen en rechtstreeks naar Pokot rijden..... En passant de vorderingen van het graven van de toiletten bewonderd. Ze schieten op. Het is echt een hell of a job: met twee man hakken en de maram naar boven sjouwen. Dat alles voor een dagloon van 500 Ksh. Dus  nog geen 5 euro.

Afscheid van Andries genomen, die door Jona naar Kisumu wordt gebracht. In Kisumu heeft Andries nog zijn licht opgestoken over een redelijke prijs om de hilux te verkopen.

Jona moet de accu nog vervangen van de landcruiser en hij is net weer terug.

 health talk Mundika

 brandwond door petrol

 digging a hole

 de dental wordt geverfd

Voor mij tijd om in en om huis wat klussen te regelen en te mailen met  het thuisfront: bestellingen voor de dental en onze eigen business.

Kakamega Forest Rondo Retreat

Net terug van een heerlijk weekend in Rondo Retreat Kakamega Forest. Een paradijs op aarde waar het heerlijk rustig tussen de turakoos en colobus monkeys en red tailed monkeys. Een oud engels missionairs huis met cottages. Vorig jaar zijn we er ook twee weekenden geweest. Je waant je echt in een andere wereld als je de gate door bent.

Zaterdagochtend eerst met de aannemer tot overeenstemming gekomen over de bouw van de toiletten. Tijdens het golfen in Mumias (op weg naar Kakamega) nog een telefoontje dat de diggers niet dieper konden komen omdat ze op grondwater stuitten. Plan B: het gat niet dieper maar breder graven. Het was al weer behoorlijk warm op de golfbaan, waar we weer in ons eentje liepen. Hebben maar 9 holes gelopen vanwege de warmte en shopping in Kakamega. Nog even langs het St Mary’s hospital in Mumias waar we woensdag een patiënt hadden afgeleverd. We konden haar niet meer terugvinden. Dit ziekenhuis is keurig, maar opvallend leeg: er hangt ook wel een prijskaartje aan. Alleen al 500 Kshilling om geregistreerd te worden bij opname.

Vanmorgen een prachtige wandeling van 3 uur langs de Jala rivier gemaakt, terwijl de turakoos en apen boven ons vlogen en sprongen. Nu in de droge tijd is deze wandeling goed te doen, want je glibbert niet weg over het pad.

Bij terugkomst in Lwanya kwam de kleine Ovatone Andries ( zoon van Stanley en Rebecca) de veranda opgewandeld. Het was toch wat vreemd voor hem om zomaar in het donker met zijn peetoom en tante geconfronteerd te worden. Hij vond het een beetje eng... die twee mzungu. Morgen bij daglicht zal het wel beter gaan.

                                                                   Rondo Retreat

                                                                      Agapanthus

                                                                 red tailed monkey

                                                    tuin Lwanya en Protus nieuwe huis

Andries vanavond zijn koffer gepakt: vrijwel leeg terug naar Nederland. Helaas is er al een Ikea lamp gesneuveld door de wisselende stroomvoltages.... Morgen maar weer nieuwe safetyguards kopen.

hippo en kinderleed

Vandaag naar Buradi, het kleine dorpje aan de grensrivier met Uganda. Het is een genoegen hier naar toe te rijden. Steeds dieper het binnenland in en de velden      

( shamba”s) worden steeds kleiner. Andries blijft thuis om de loodgieter op te vangen die de douche zal gaan vervangen. In het kerkje zitten de mensen  al weer geduldig te wachten . de scholen zijn weer begonnen en russendoor komen de kinderen nieuwsgierig even om de hoek kijken. De gebruikelijke ziektebeelden. Opvallend weinig malaria in vergelijking met mijn vorige periodes, maar er zitten toch wel zieke kinderen tussen.

Ook een flink ondervoede baby van 4 maanden met een gewicht van 3,6 kilo met malaria. Ze kijkt nog wel alert uit haar ogen, maar is echt ziek. Hopelijk is ze volgende week weerwat opgeknapt.

Nog even naar de rivier gelopen. Het is hier zo verstild met alleen de vogels.

Bij thuiskomst is de nieuwe douche gemonteerd: wat een luxe: high technology volgens Protus. Slechts een simpele douche boiler van de Nakumat, maar heel wat voor hier. Nu heb je niet een warme douche nodig bij deze temperaturen, maar het is wel lekker dat er een goede straal uit de kraan komt. De oude boiler en passant verwijderd. Dat alles voor 2000Ksh arbeidsloon met twee mannen. Andries heeft ze wel aan moeten sturen...

Andries is nog even gaan kijken hoe het met de diggers gaat: ze zijn al drie voet dieper in een halve dag, dus dat belooft veel goeds. Omdat Stanley vaccins moet halen is hij ook even meegegaan naar DH Busia. Een rondgang over de kinderwards maakt je niet vrolijk.

Vanavond de aannemer nog op bezoek gehad en we proberen snel tot een akkoord te komen over de afbouw van de toiletten. Ja, dokter spelen in Kenia is meer dan alleen mensen beter maken.

In de daily nation van vandaag stond een story over een moeder hippo die met haar baby gestrand was op de golfbaan van Nyanza Kisumu: ’s nachts komen ze vaak aan land om te grazen. Baby was in het zand vast gelopen en moeder was in de buurt gebleven. Bij het ochtendgloren konden ze niet het het lake in. Inmiddels stonden de locals klaar om de hippo te vellen voor een goed vleesmaal. Met hulp van de Wild Service zijn moeder en kind weer het lake in gestuurd. Op de radio hoorden we dat er toch één hippo gesneuveld is....Hippo's moeten voor zonsopgang weer het water anders verbranden ze in de zon. En de zon is fel momenteel!Morgen proberen we nog even te gaan golfen op weg naar Mumias: water en zonnebrand mee.

geduld is een schone zaak

                                          haar vlechten

                                          Esikulu

                                           de dental room

                                           de doctors room

                                            guard house

voetje voor voetje

Vandaag naar Bungengi, het kleine kerkje op de weg naar Mumias. Het is weer warm en droog, een nieuwe vertaalster Magdalena verwelkomt ons. Niet veel patiénten vandaag. Andries zal ook ontdekken waarom niet. Tijdens zijn wandeling door de velden wordt hij vergezeld door een 15 jarige jongen die goed engels spreekt. Hij heeft de primary school voltooid, maar zijn ouders hebben geen geld voor het schoolgeld voor de secundary school  17000 KSH. Ze praten met elkaar overde politiek en de ontwikkelingen in Kenya. Ze komen uiteindelijk bij een redelijk nieuwe dispensory in Bugalama waar dagelijks een nurse werkt van 9.00 uur tot 17.00 uur. Ze hebben een fraai gebouw met een pharmacy waar ook medicijnen aanwezig zijn ( vaak het probleem hier). Ze ziet dagelijks gemiddeld 15 volwassenen en 10 kinderen. Het ziet er netjes georganiseerd uit. Ze heeft alleen geen laboratorium mogelijkheden.

Het is dus goed dat we op donderdag deze lokatie gaan verlaten om in de nieuwe dispensory in Esikulu/Mundika verder te gaan. Esikulu ligt heel centraal ten opzichte van Mundika en Busia, zodat de mensen makkelijk hier naar toe kunnen komen.

We zijn vroeg klaar en kunnen verder met onze regelzaken. Weer een nieuwe “offerte” voor het uitgraven: diggen: hakken van de nieuwe latrines. Het gat is nu 8 voet diep

( 2,40m) en we moeten nog ongeveer 10 voet dieper. Handwerk, hakwerk door keiharde rots. En dat inde hitte van 40 graden in de zon. Niet onbegrijpelijk dat de Village Health Committee is afgehaakt. We komen tot overeenstemming met de nieuwe digger en zullen zijn werkzaamheden op de voet volgen. Hopelijk is het hakwerk eind volgende week klaar en dan kan de aannemer verder met de bouw van de toiletten.

Vandaag vroegerthuis en genoten van Protus garden.hij heeft het afgelopen jaar sukomawiki geplant en wat fruitbomen, een lemon tree en een jackfruit. De witte bougainville bloeit nog niet, maar tegen het eind van mijn verblijf wel zijn pracht tonen.

Andries heeft de spullen voor de verbouwing van de douche gekocht en morgen komt de loodgieter de nieuwe boiler aanleggen. Eigenlijk is het met deze temperatuur niet echt nodig warm water te hebben....  het waterprobleem is trouwens goed opgelost sinds vorig jaar, want we hoeven ons niet meer druk te maken over het bijna  dagelijks vullen de tanks. In de droge tijd ook veel minder powercuts.

Het weekend gaan we waarschijnlijk in Kakamega Forest doorbrengen.

water en vuur

Mulwakari is de verste dispensory en tegenwoordig de drukst bezochte post. In de St Mary Church hebben zich al heel wat mensen verzameld als we vanmorgen voorrijden. Ook hier weer innovatie; de gemoedelijke waterpomp heeft plaats gemaakt voor een heus waterstation. Edoch, de kraan is sinds een week stuk en natuurlijk geen geld voor een nieuwe. Water and sanitation staan hoog in ons vaandel, dus een kraan geschonken. Het probleem is natuurlijk wel dat een simpele pomp wordt vervangen door een fraai station, maar er geen geld is voor onderhoud. Veel moeders met zieke kinderen en ouderen voor een second opinion. Tegen twaalf uur wordt er een vrouw binnen “gesleept”die met haar man achterop de pikipiki ( motorbike) is vervoerd. Ze blijkt een spatische verlamming te hebben, waarschijnlijk ten gevolge van een ernstige malaria. Ze had koorts gekregen en twee dagen geleden een quinine injectie. Volstrekt onvoldoende voor een adequate malariabehandeling. Sinds gisteren hoofdpijn en spasmen/ convulsie. De malariatest was negatief, waarschijnlijk door de quinine. Gelukkig kunnen Jona en Andries haar snel naar Mumias brengen. Daar wordt ze goed opgevangen en direct in een rolstoel gezet. Een missieziekenhuis dat blijkbaar beter is dan DH Busia. Benieuwd of ze haar goed kunnen behandelen. Net de vrouw in de auto gezet, toen een patiënt de zitbank bij Ann omstootte en haar brander omviel: een vuurtje op de grond. Gelukkig snel water bij de hand, want Ann heeft ook allerlei spiritualien in haar buurt staan. Het is een lange warme dag, 65 mensen en 10 voor de antenatal.

Opvallend is dat er geen paniek uitbreekt als er een vuurtje ontstaat of als een doodzieke patiënt wordt binnengebracht. Gelaten en rustig zit ieder op zijn beurt te wachten.

Op de terugweg rijdt voor ons de diesel petrol auto met de twee jochies achterop....

In de nieuwe dispensory Esikulu/ Mundika inspectie gehouden. Het verfwerk buiten is nu nagenoeg klaar en ze zijn bezig met ophangen van de deuren. We hebben een afspraak met een man die ervoor moet zorgen dat de latrines zo snel mogelijk worden afgebouwd. Het probleem is het graafwerk, dat door menskracht gedaan moet worden. Daarna het spel van onderhandelen over de prijs en het aantal dagen dat ze ervoor rekenen. Electriciteit laat ook nog wat op zich wachten. Vergunning aanvraag ligt in Kisumu. In het doctors house weer gesprek met de loodgieter over nieuwe boiler voor de douche. Dat wordt vrijdag geregeld. Moe, maar voldaan genieten we op het terras van ons Protus diner.

Ik ben goed bereikbaar via e mail adres: marjon.nahuijsen@gmail.com

safety first...

                                         inschrijven bij Jona

                                         bloodslide maken bij Ann

opstarten

 de nieuwe dispensory in Esikula / Mundika

de weg naar Myafwa

een rat in de val

Vanddag de eerste echte werkdag in Myafwa. De nachten zijn hier een stuk rustiger sinds er geen honden meer zijn. Alleen nog krekels en ’s ochtends hanegekraai.Iedereen fris na het kerstreces. Ann komt nog uit Mombassa waar ze de kerstdagen bij haar echtgenoot heeft doorgebracht. Een hele rit met de bus, waar wij het vliegtuig voor zouden nemen. De chairman van het Village Health Comitee Mr. Koton is in juni overleden. Sindsdien komen er gemiddeld toch wat minder mensen naar de dispensory. De scholen zijn vandaag ook weer begonnen en langs de weg lopen de kinderen in hun schooluniformen. Het is duidelijk stoffiger en droger dan in mijn vorige periode. Het is een rustige dag om er weer in te komen. Een 24 jarige jongen die tijdens een epileptisch insult uit bed gevallen was en al drie weken rondloopt met een gebroken schouder. Ik kan hem weinig meer bieden, dan geld voor een foto in het ziekenhuis van Kisumu ( waar hij werkt) en hopen dat hij ooit behandeld kan worden voor zijn epilepsie. Wij hebben geen anti epileptica in ons assortiment en in the blind een epilepsie behandelen....In Kenya zijn er nauwelijks neurologen, laat staan in Busia regio. Het artsentekort is hoog: slechts 2300 artsen op een inwonertal van ruim 37 miljoen. Voor de kerst staakten ze voor betere salariering in de districtsziekenhuizen. Volgens Stanley wordt het echt precair als de nurses gaan staken, want zij doen het leeuwendeel van het werk in de ziekenhuizen en dispensories.

Vanmiddag richting Busia om wat bankzaken te regelen: geld halen en een nieuwe rekening openen. We trekken daar ruim de tijd voor uit, want er moeten heel wat formulieren worden ingevuld.... Intussen laat Jona de airco van de landcruiser inspecteren. In Kisumu ontdekten we  een rat in de auto die pardoes onder de motorkap verdween. Bij het aanzetten van de airco kwam er in de loop van de dagen een onaangename geur tegemoet. Moederrat had zich de kerstdagen verschansd in de auto en het leven geschonken aan drie babyratjes. Voor 200 shilling werd de familie uit de airco gevist. Toch handige jongens die monteurs in Busia... Vorig jaar jacht gemaakt op een nieuwe printer, in de hele regio niet gevonden. Nu zijn ze gewoon te koop in Busia. De aanschaf van een nieuwe toner cartridge(5500 Ksh) is duurder dan een nieuwe printer( 4700). Gekozen voor de refill, wat hier ook mogelijk is. Protus had een goede dag: hij kreeg een oude mobiel van tandarts Erik. Blijkbaar was hij toch sim locked en vroeg om raad bij Andries. Andries gaf hem vervolgens zijn oude Nokia. Vol trots liet hij aan het eind van de middag een nieuwe cover zien, die hij weer ergens geritseld had op de markt en ook een oplader erbij.

Je ziet wel vooruitgang na een jaar, maar de inflatie is hoog: 20% en de mensen klagen terecht over stijgende voedselprijzen en dieselprijzen.

Andries is met Jona en Stanley nog naar latrines bij een school gaan kijken. Helaas kwam de headmaster zijn afspraak niet na..... Morgen maar weer verder. Vanavond een safety test van de elektriek in Doctors House Lwanya door Andries. Volgend probleem: waar ga je met een oude lamp naar toe? Het voordeel van de droge tijd is dat er weinig powercuts zijn. Heerlijk genoten van avocado/ limoen en tilapia met een koele Guiness voor Andries. 

Oranje boven

Happy new year! Wij zijn weer helemaal geinstalleerd in Lwanya!

Een vlotte nachtvlucht naar Nairobi en op oudejaarsdag geland op het nieuwe International Airport van Kisumu. Er landen weliswaar nog geen internationale vluchten, maar het is weer een vlucht voorwaarts, met een stukje heimwee naar de nostalgie. Nadat we ons in het Nyanza Hotel hebben geinstalleerd, zijn we direct naar Kiboko Bay vertrokken. Een veel prettiger plek om de dag door te brenegen aan het Lake Victora. Helaas was er geen plek om te overnachten tussen de Hippo’s daar. Onze spulletjes afgegeven aan Frederic Omiah uit Homa Bay: gelijk weer een kofferinhoud minder.

Lekker bijgekomen onder het genot van tilapia met glaasje. Wat chillen en ondanks de vlotte comfortabele nachtvlucht hebben we klokslag 12 uur niet gehaald: het is dan ook twee uur later in Kenya.

Nieuwjaarsdag weer terug naar Kiboko en hebben inmiddels gehoord dat 2 januari een public holiday is, omdat nieuwjaar op zondag valt. ’s Middags opgehaald door Jona en Stanley: een warm weerzien. Via shopping in de Nakumat en Masai Market naar Lwanya. Er zijn wel weer wat meer potholes dan vorig jaar....

Niet voor donker in Lwanya, maar safe yourney. Het Doctorshouse is volledig gecleand door Protus voor de Kerstdagen. Vol trots showt hij zijn  nieuwe huisje.

Vandaag eerst maar naar Mumias getogen om een rondje te golfen. Monkeys door de baan, caddy Tom vindt weer veel ballen. Het is warm, maar heerlijk om even te lopen.

Dan inspectie van de nieuwbouw in Esikulu. Van verre schittert het blauwe dak ons tegemoet. Het prachtig mooie oranje gebouw krijgt zijn tweede verflaag. De bouwers hebben weinig kerstreces gehad. Er is stug door gewerkt om  te zorgen dat we hier in de tweede helft van januari kunnen gaan werken. We complimenteren alle noeste werkers  met de vorderingen. Wel zijn er nog wat hobbels te nemen, zoals de bouw van de latrines: de grond is zo hard( maram) dat ze ( werkers van het Village Health Comitee) niet diep genoeg kunnen komen zonder extra hulp van machines. Ook de drainage rond het gebouw heeft nog aandacht nodig. En natuurlijk speelt de money een rol. Andries houdt op een innemende wijze een praatje met iedereen, maar neemt wel duidelijk in zich op wat er nog geregeld moet worden.

Morgen gaan we hard aan de slag om verder de zaken te regelen.

Het heeft de afgelopen maanden fors geregend. Nu is het echt droge en warme tijd. Roodverbrand gaan we ons bed opzoeken. De muskito’s zijn weinig actief momenteel. Dus minder malaria te verwachten.